4.2 Familiebanden

Contact met ouders

Interview met Karin Reek (cliënte uit Apeldoorn) over het contact met haar ouders uit Den Helder. Bron: DVD 60 jaar Groot Schuylenburg

In de jaren twintig ging de poort op een kier. Ouders konden hun kind bezoeken op vastgestelde bezoekdagen. Sommige ouders uren reizen om hun kind te bezoeken. Er waren nauwelijks instellingen voor mensen met een verstandelijke beperking, bijna niemand had een auto en bovendien was het openbaar vervoer niet zo uitgebreid als nu. Ouders mochten ook niet in de huiskamers/verblijfzalen komen, maar moesten hun kind ophalen bij de voordeur van het paviljoen. Sommige locaties hadden een speciale bezoekkamer. In andere paviljoens mochten ouders op de zalen komen. Aanvankelijke was er slechts een dag per week bezoekdag. Ouders gingen naar de kantine of wandelen. Later kwam er nog een dag bij en nog later konden ouders gewoon iedere dag komen."

Thuis Sinterklaas vieren

“Op 26 november 1971 verhuisde Jannetje naar Boldershof in Druten. We zeiden dat we haar snel weer zouden ophalen. ‘Kom maar vóór Sinterklaas’, was het antwoord van de zusters. En zo zat Jannetje net als andere jaren op Sinterklaasavond thuis naast de mand met cadeautjes te wachten. Ze verdeelde haar cadeautjes over twee dozen. Aan het eind van de avond zette ze beide dozen onder haar bed. De volgende dag ging de inhoud van doos één in haar weekendtas. De inhoud van de andere doos bevatte kwetsbare spulletjes, die ze thuis achterliet. Het was Jannetje al na één week Boldershof duidelijk dat ze daar voortaan woonde.” (Bron: interview uit 2003 met familie Veer, ouders van Jannetje)

Han van Doornik over bezoekdagen

Interview 2012

Jaren 50 tot 60: moederen

Bij Boldershof in Druten kregen bewoners met een licht verstandelijke beperking in de jaren vijftig en zestig een of twee kinderen met een ernstige verstandelijke beperking toegewezen om voor te zorgen. Zo konden ze hun sluimerende moedergevoelens kwijt. Bovendien hielpen bewoners op die manier mee in de zorg. Het kind kreeg daardoor meer persoonlijke aandacht. Bewoners beschouwden zo’n kind echt als hun kind en deden erg hun best om er goed voor te zorgen. Ze leerden ervan voor het leven.

“Eind jaren zestig werd ik schrijftante van Sophie Abramsen. Ik was nog jong en woonde thuis. Sophie was toen al 60+. Na mijn huwelijk in 1972 verhuisde ik naar Tiel. Mijn ouders sprongen toen bij. Mijn vader bracht haar regelmatig met de auto naar de kerk als ze moest blokfluiten. Na de mis dronk ze koffie bij mijn ouders. Sophie nodigde ons regelmatig uit als er iets te doen was. We waren een soort familie. Toen ze 80 werd, gingen we naar haar grote feest. De kinderen werden vertroeteld en we kregen cadeautjes alsof wij feest hadden en niet Sophie. Allemaal uit dankbaarheid dat we er al die jaren waren voor haar en voor haar huisgenoten.”

Jan stond bij me op de stoep

Jenneke Verhagen leerde Jan Assenberg kennen toen zij als verpleegkundige in een algemeen ziekenhuis werkte. Jan heeft een verstandelijke beperking. Hij had behoefte aan aandacht en dat kon ik hem geven. We woonden allebei in Ermelo. Al vrij snel na zijn ontslag uit het ziekenhuis stond Jan bij mij op de stoep. We hebben eindeloze gesprekken gevoerd, waardoor ik hem nu goed ken. We zien elkaar minstens eenmaal per maand en Jan komt altijd op mijn verjaardag. Eerst gingen we ook veel uit samen, naar musea en naar muziekuitvoeringen. Maar door gezondheidsklachten gaat dat nu niet meer. Dat is wel jammer.”

Theehuis De Roek, een initiatief van ouders

Het Theehuis De Roek is in 1985 op het terrein van De Hartenberg in Wekerom gebouwd op initiatief van ouders. Ontmoetingen tussen ouders en cliënten vonden tot dan toe plaats in de kale foyer van het kerkgebouw. Ouders kwamen met het voorstel een sfeervolle ruimte elders beschikbaar te stellen. Ze regelden de financiering zelf en zorgden ook voor de bemensing van deze accommodatie. Er was een maandelijks rooster voor ‘bardiensten’. In de beginjaren werd het Theehuis door veel ouders druk bezocht. In de loop van de jaren is het bezoek aanmerkelijk teruggelopen.

Familie en sociaal netwerk

Vanaf de jaren 90 werd de wereld van mensen met een verstandelijke beperking groter. Lange tijd was een cliënt een schakel in een groep cliënten. Nu wordt een cliënt gezien als individu met een veelheid aan relaties in de samenleving. Belangrijk is de driehoek tussen ouders, professionals en cliënt. Van oudsher lag het zwaartepunt bij professionals; zij bepaalden wat goed was voor een cliënt. Vanaf de jaren 90 kwam de driehoek meer in balans. Ouders mogen weer écht ouders zijn. Ook het sociale netwerk van cliënten wordt steeds groter. Ouders zetten zich in om hun kind en soms ook andere cliënten te ondersteunen. Dit geheel in lijn met de beweging van de maatschappij, waarbij er steeds meer een beroep wordt gedaan op de directe omgeving van de cliënt. Veel oudere cliënten staan er alleen voor: ouders zijn overleden en broers en zussen zijn te oud om vaak langs te komen. Vrijwilligers nemen die rol soms over en geven extra persoonlijke aandacht.

2015: extra aandacht voor familierelaties

Met de campagne 'Ik en mijn familie' besteedt ’s Heeren Loo in 2015 extra aandacht aan het belang van familierelaties voor mensen met een verstandelijke beperking. Er is geen betere plek voor een kind dan tussen familie. Die visie willen we graag delen. Bloedbanden zijn er voor altijd. Zorgverleners, hoe betrokken ook, zijn altijd tijdelijk. Daarom doet 's Heeren Loo er alles aan om familie van cliënten een logische plek te geven: dichtbij en betrokken. Kinderen wonen zo lang mogelijk thuis. De band met de biologische ouders is cruciaal, zelfs als tijdelijk geen contact mogelijk is. Een kind blijft immers altijd loyaal aan zijn familie. De visie op familie is de afgelopen eeuw sterk veranderd.

Betrokkenheid van ouders

Interview met Netty Esselink, persoonlijk begeleider in Apeldoorn. Bron: DVD 60 jaar Groot Schuylenburg